W październiku 2004 r. Polska uzyska możliwość korzystanie z dodatkowych, obok funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności Unii Europejskiej, źródeł bezzwrotnej pomocy zagranicznej. Darczyńcami są Norwegia, Islandia i Lichtenstein należące do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA).
Pomoc zostanie udzielona w ramach dwóch instrumentów finansowych: Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). Przyznana Polsce kwota w wysokości 533,51 mln euro będzie wykorzystywana w latach 2004-2009.
Środki będą dostępne na realizację projektów w ramach następujących obszarów tematycznych:
· Ochrona środowiska, w tym środowiska ludzkiego, poprzez między innymi redukcję zanieczyszczeń i promowanie odnawialnych źródeł energii,
· Promowanie zrównoważonego rozwoju poprzez lepsze wykorzystanie i zarządzanie zasobami,
· Ochrona kulturowego dziedzictwa europejskiego, w tym transport publiczny i odnowa miast,
· Rozwój zasobów ludzkich poprzez m.in. promowanie wykształcenia i szkoleń, wzmacnianie w samorządzie i jego instytucjach potencjału z zakresu administracji lub służby publicznej, a także wspierających go procesów demokratycznych,
· Opieka zdrowotna i opieka nad dzieckiem,
· Dotacje na badania naukowe,
· Wdrażanie przepisów z Schengen, wsparcie Narodowych Planów Działania z Schengen oraz wzmacnianie sądownictwa,
· Ochrona środowiska, z uwzględnieniem administracyjnych zdolności wprowadzania w życie odpowiednich przepisów UE istotnych dla realizacji projektów inwestycyjnych,
· Polityka regionalna i działania transgraniczne,
· Pomoc techniczna przy wdrażaniu acquis communautaire
Typy projektów
· Projekty indywidualne, których minimalny koszt całkowity wynosi 250.000 euro.
· Programy lub grupy projektów, które mają ułatwić wdrażanie bardziej wszechstronnych oraz kosztownych strategii, których realizacja wymaga złożenia wielu projektów.
· Granty blokowe w celu ułatwienie finansowania projektów, w których identyfikacja ostatecznego beneficjenta jest utrudniona.
· tzw. Seed money, którego celem ma być ułatwienie procesu generowania oraz przygotowywania projektów w ramach obu mechanizmów finansowych.
Typy beneficjentów
Zgodnie z Zasadami i Procedurami wdrażania Mechanizmu Finansowego EOG oraz Zasadami i Procedurami wdrażania Norweskiego Mechanizmu Finansowego o środki finansowe mogą ubiegać się wszystkie sektorowe instytucje publiczne i prywatne, jak również organizacje pozarządowe stanowiące osoby prawne w Polsce i działające w interesie społecznym – np. władze krajowe, regionalne lub lokalne, instytucje naukowe/badawcze, instytucje środowiskowe, organizacje społeczne i organizacje społecznego partnerstwa publiczno-prywatnego.
Finansowanie
Dla projektów współfinansowanych z budżetu centralnego lub budżetu jednostek samorządu terytorialnego maksymalny poziom dofinansowania środkami finansowymi pochodzącymi z obu mechanizmów finansowych wynosi 85%.
Poziom współfinansowania z mechanizmów finansowych w przypadku realizacji projektów we współpracy z podmiotami prywatnymi wynosi 60%.
System wdrażania
Za zarządzanie działaniami realizowanymi w ramach Mechanizmu Finansowego EOG oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego w Polsce odpowiedzialne jest Ministerstwo Gospodarki i Pracy, które pełni funkcję Krajowego Punktu Kontaktowego.
Zarządzanie poszczególnymi priorytetami zostało powierzone Instytucjom Pośredniczącym. Rolę tę pełni Ministerstwo Środowiska dla trzech priorytetów:
– „Ochrona środowiska, w tym środowiska ludzkiego, poprzez między innymi redukcję zanieczyszczeń i promowanie odnawialnych źródeł energii”,
– „Promowanie zrównoważonego rozwoju poprzez lepsze wykorzystanie i zarządzanie zasobami”,
– „Ochrona środowiska, m.in. z uwzględnieniem administracyjnych zdolności wprowadzania w życie odpowiednich przepisów unijnych oraz realizacji inwestycji w infrastrukturę i technologię, z pierwszeństwem dla komunalnej gospodarki odpadami”.
Za zarządzanie Mechanizmem Finansowym EOG oraz podejmowanie ostatecznej decyzji o przyznaniu środków finansowych odpowiedzialny jest Komitet Mechanizmu Finansowego w Brukseli. Te same funkcje w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego pełni norweskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych w Oslo. Wdrażaniem obu mechanizmów zajmuje się Biuro Mechanizmów Finansowych w Brukseli, które pełni również funkcje punktu kontaktowego.
Szczegółowy opis systemu wdrażania oraz procedura wnioskowania określone są w Programie Operacyjnym.
Dodatkowe informacje
Szczegółowe informacje nt. Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz Mechanizmu Finansowego EOG uzyskać można w Punkcie Informacyjnym MGiP pod numerem telefonu (0 – 22) 693 43 89, faxu: (0 – 22) 693 40 87, www.eog.gov.pl.